De Oberufer kerstspelen

leder jaar worden op Steinerscholen over de hele wereld, zowel voor de basisschool- als middelbare schoolleerlingen, kerstspelen opgevoerd.

Oberufer

Kerstspelen werden in Europa vanaf de 12de eeuw als toneelspel vertoond. De meeste spelen gingen ver- loren of bleven niet in hun oorspronkelijke vorm bewaard. Een uitzondering hierop vormen de Kerstspe- len uit OBERUFER. Oberufer is gelegen aan de Donau in het Hongaars Oostenrijks grensgebied. De bevol- king bestond sinds de 16e eeuw it voornamelijk Duitse boeren immigranten. Zij spraken een andere taal dan de mensen it de omgeving en hadden ook een andere cultuur. Zij wensten hun eigen gebruiken en gewoonten te handhaven. Zo voerden zij jaarlijks de zelfde oude spelen op in de kersttijd. Deze traditie wisten zij tot midden in de 19e eew voort te zetten. Door het eeuwenlang culturele isolement, gevrij- ward van moderniseringen, zijn deze volkse middeleeuwse spelen it Oberufer authentiek te noemen.

Mengeling van dialecten

K. J. Schröer (1825 – 1900) een Duitse onderzoeker van taal en dialecten ontdekte dat de kerstspelen in Oberufer sinds de immigratie in de 16de eeuw, wat taal en vorm betreft, bijna ongewijzigd waren geble- ven. Schröer heeft de tekst in dichtvorm, kleding en de uitvoeringswijzen gelukkig nog voor de industriële revolutie, die uiteindelijk ok Oberufer veranderde, kunnen noteren. Tot die tijd werden de teksten door de spelers zelf steeds overgeschreven en it het hood geleerd. Steiner werd zo gegrepen door de teksten die Schröer had verzameld, dat hij het kerstspel nieuw leven inblies. Hij bewerkte de spelen naar zijn in- zichten. Hierdoor ontstonden een apart Paradijsspel, Geboortespel, Herdersspel, Driekoningenspel en Vastenavondspel. Hij heeft de Oberufer spelen een aantal keen zelf geregisseerd en hierbij ook regieaan- wijzingen vastgelegd. De dialect-Duitse tekst op rim werd door van Sanne Bruinier (1875 – 1951) vertaald in een mengeling van middeleeuwse Nederlandse dialecten. Er bestaan ook recentere vertalingen, onder meer van Luc Cielen. Via Steiner vonden de kerstspelen it Oberufer hun weg naar de scholen. Zin idee was om de spelen jaar- lijks op te voeren, als geschenk van de leerkrachten aan de leerlingen.

Kompany

De groep die de spelen opvoert wordt ‘Kompany’ genoemd. Zij spelen de boeren it Oberufer die optre- den voor hun ‘boerenpubliek’. De Kompany komt gezamenlijk op en blijft voor het publiek zichtbaar aan- wezig tijdens het hele spel. Zi zingen samen hun liederen en gaan in ‘ommegangen’ zingend door of om het publiek. De spelers treden it de Kompany om in en rol de verschillende scènes voor het voetlicht te brengen. Speeltempo, kleding en enscenering zijn er op gericht het karakter van het boerenspel te hand- haven. Ook de beeldende vorm van de oude speelwijze is behouden gebleven.